10de plaatje van de os
Bernie Glassman Roshi
‘Aangezien we op alle domeinen van het leven aan vrede willen werken, moeten we gebruik maken van alle beschikbare werktuigen, kennis en technologische vooruitgang. Wat we willen is de zak van Hotei. Hotei is een figuur uit het zenboeddhisme die te zien is op de laatste van de beroemde reeks Plaatjes van de Os, een reeks prenten die de lange en moeizame zoektocht naar verlichting voorstelt. Het laatste plaatje toont Hotei op weg naar de markt met een zak op zijn schouder. Hij is bereid om met alle mensen en met elke situatie die zich voordoet om te gaan. In zijn zak vindt hij alles wat hij nodig heeft. Als hij een bedelaar ontmoet, neemt hij een paar munten uit de zak. Als hij een kind op straat ziet dat zich pijn gedaan heeft, haalt hij een verband uit de zak. Als hij voorbij een tuin komt die overwoekerd is door onkruid, haalt hij een hark en een schoffel te voorschijn.
Als [mensen die aan vrede werken] willen we ook overal Hotei’s zak meenemen en hem vullen met alles wat we ooit nodig zullen hebben. Een aidspatiënt geven we medicatie, voor een dakloze familie zoeken we een onderkomen. Daarvoor willen we zoveel mogelijk kennis en hulpmiddelen verzamelen.
Maar als we de situatie niet vanuit een houding van niet-weten benaderen, weten we niet wat er juist nodig is. Als we een heroïneverslaafde tegenkomen, kunnen we hem naar een ontwenningskliniek brengen. Of we geven hem een steriele naald zodat hij geen HIV-besmetting opdoet. Als we op een winternacht op Times Square een prostituee in de sneeuw zien rondlopen op zoek naar klanten, kunnen we haar de raad geven ermee op te houden. Of we bieden haar een kop koffie aan om zich te verwarmen. Of we geven haar een condoom zodat ze zich kan beschermen. Al die dingen vinden we in de zak van Hotei. Wat we eruit te voorschijn halen, hangt af van hoe we de situatie inschatten en beoordelen. Hoe minder opvattingen we hebben over wat juist en verkeerd, wat goed en slecht is, hoe natuurlijker en spontaner we zullen reageren. Als we onze ideeën loslaten over hoe we onszelf en anderen kunnen helpen, zal het vanzelf duidelijk worden wat we in een gegeven situatie nodig hebben.
De gelofte om het onbekende te doordringen, doet denken aan de derde van de twaalf stappen van de Anonieme Alcoholisten en andere twaalf-stappenprogramma’s. We beslissen om onze wil en ons leven in de handen van God te leggen, wat Hij voor ons ook moge betekenen. Deze stap wordt door mensen genomen die hun leven leidden volgens hun zekerheden. Ze waren ervan overtuigd dat ze geen alcoholici waren; ze wisten dat ze konden ophouden met drinken wanneer ze maar wilden. Maar als ze klaar zijn voor stap drie, kunnen ze toegeven dat ze alcoholici zijn. Ze beseffen dat al hun pogingen zonder gevolg bleven, en dat ze hun leven niet onder controle hebben – dat ze in feite niet weten.
Niet-weten is essentieel voor elk genezingsproces. Het is ook essentieel voor wie aan vrede werkt. Het is belangrijk dat we kennis en ervaring opdoen, maar tegelijkertijd moeten we onze lei schoonvegen en een houding van niet-weten aannemen. Want alleen dan kunnen we erkennen wat is.
uit: Erkennen wat is, p. 76-79
Sengai (Japan, (1750 – 1837), Hotei
(Robyn Buntin of Honolulu Gallery LLC)
Bernie Roshi in Gent, 2011
